اما و اگرهای آزادسازی واردات خودرو
به گزارش بخش خبری اتوکارشناس،
به گزارش «اخبار خودرو»،طرح «آزادسازی واردات خودرو» به‌تازگی با تصویب اولیه در کمیسیون صنایع و معادن مجلس، در فاز نهایی تصویب قرار گرفته، این در حالی است که شورای نگهبان به ماده ۴ طرح ساماندهی خودرو، مبنی‌بر واردات محصولات هیبرید با تعرفه صفر ایراد گرفته و آن را مغایر با سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی عنوان کرده بود. به این ترتیب، طرح به مجلس برگشت و کمیسیون صنایع مجلس، ماده مذکور را با اصلاحاتی در چارچوب «آزادسازی مشروط واردات» دوباره به شورای نگهبان ارجاع داد، طرحی که مورد تایید شورا هم قرار گرفت. اما سپس، مرکز پژوهش‌های مجلس دوباره به همین طرح ایراداتی وارد کرد که عمدتا به نگرانی‌ها در مورد کمبود ارز در کشور برمی‌گردند. این در حالی است که حتی با فرض آزادسازی واردات خودرو، به نظر می‌رسد نباید انتظار واردات خودروهای آلمانی، فرانسوی یا کره‌ای به بازار ایران را داشت و این بازار، به احتمال بسیار زیاد به دست شرکت‌های چینی خواهد افتاد.
واردات خودرو به شیوه‌های جدید
اما این طرح مشتمل بر چه مواردی است؟ براساس طرح مجلس، هر شخص حقیقی و حقوقی می تواند نسبت به واردات خودرو در قالب یکی از دو روش «در ازای صادرات کالا» یا «واردات بدون انتقال ارز» اقدام کند. این دو روش برای ورود خودروهای خارجی با هدف «استقلال واردات خودرو از تعهد ارزی سیاستگزار» طراحی شده است. به عبارت ساده، باتوجه به کمبود ارز در کشور، سیاستگزار قصد داشته است زلف واردات خودرو را به بحث ارزی گره نزند.
در اصلاحیه ماده 4 کمیسیون صنایع آمده است: «هر شخص حقیقی و حقوقی می‌تواند به ازای صادرات خودرو یا قطعات یا سایر کالاها و خدمات مرتبط با انواع صنایع نیرو محرکه یا از طریق واردات بدون انتقال ارز نسبت به واردات خودرو تمام‌برقی، دو نیرویی (هیبرید) یا واردات خودرو بنزینی یا گازسوز با برچسب انرژی B و بالاتر یا دارای شاخص ایمنی سه‌ستاره یا بالاتر بر اساس گواهی‌های استاندارد معتبر، معادل ارزش صادراتی اقدام کند.» دو رخداد جدیدی که در مورد این شکل از واردات به وقوع پیوسته، نخست؛ حذف انحصار واردات خودرو از طریق نمایندگی هاست و دوم اینکه واردات در ازای صادرات انجام خواهد شد. این در حالی است که در مصوبه اولیه، ورود خودروهای کارکرده حداکثر سه‌سال ساخت نیز مجاز در نظر گرفته شده بود.
ایراد دوباره به طرح از دلِ مجلس
اما آیا این طرح می‌تواند ایرادهایی هم داشته باشد؟ چندی پیش مهرداد ارونقی، معاون فنی گمرک خبر داده بود در سال 1398 حدود 1300 دستگاه خودرو به ارزش 5.7میلیون دلار که از انواع محصولات ایران‌خودرو و سایپا بوده‌اند، به سایر کشورها صادر شده‌اند. در آخرین آمار که به 5 ماه سال جاری مربوط می‌شود، خودروسازان تنها 500 دستگاه از تولیدات خود را به صادرات اختصاص داده‌اند. بنابراین واردات در ازای صادرات شاید نتواند در کوتاه‌مدت به تسهیل واردات خودرو کمک کند، چراکه خودروسازان نه‌تنها صادراتی ندارند، بلکه تمام تولیدات خود را به بازار داخلی عرضه می‌کنند، بازاری که دلالان و واسطه‌گران گردانندگان اصلی آن هستند.
ازآن‌سو، مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در یک گزارش کارشناسی ضمن تایید ضمنی آزادسازی مشروط واردات خودرو، برخی ایرادهای این طرح را پیش از ارجاع به صحن علنی به کمیسیون صنایع و معادن گوشزد کرد. براساس نظر مرکز پژوهش‌های مجلس، «ترویج مصرف کالاهای داخلی همراه با برنامه‌ریزی برای ارتقای کیفیت و رقابت‌پذیری در تولید» و «اصلاح و تقویت همه‌جانبه نظام مالی کشور با هدف پاسخگویی به نیازهای اقتصاد ملی، ایجاد ثبات در اقتصاد ملی و پیشگامی در تقویت بخش واقعی اقتصاد»، ازجمله بخش‌هایی هستند که در طرح مجلس موردغفلت قرار گرفته‌اند.
این در حالی است که براساس نظر بازوی پژوهشی مجلس، واردات خودرو بدون انتقال ارز به معنای عدم امکان رهگیری و شناسایی منشأ ارز خارجی مورداستفاده برای واردات خودرو توسط بانک‌مرکزی است، بنابراین شناسایی عبارت «واردات بدون انتقال ارز» نخست، بسترساز عدم نظارت بانک مرکزی در شیوه تامین مالی واردکنندگان کالا خواهد شد و دوم، موجبات ورود ارز با منشأ غیرشفاف به چرخه اقتصاد کشور را فراهم می‌کند.
خودروهای خاک‌خورده در آستانه ورود به بازار
اما ظاهرا سیگنال آزادسازی واردات خودرو، حتی پیش از آنکه قطعیت پیدا کند، به بازار خودرو و فعالان آن رسیده است. آقای پ. رحیمی، نمایشگاه‌دار خودرو در خیابان شریعتی تهران، در گفت‌وگوی تلفنی با خبرنگار روزنامه «دنیای‌خودرو» در مورد وضعیت بازار خریدوفروش خودروهای خارجی در هفته های اخیر گفت: «بسیاری از کسانی که خودروهای خارجی داشتند و منتظر مشخص شدن اوضاع نرخ ارز و مسائل سیاسی بودند، حالا با زمزمه آزادسازی واردات خودرو شروع به عرضه خودروهای خود کرده‌اند.» او ادامه داد: «جدیدترین خودروهای خارجی که به بازار عرضه می‌شوند، مربوط به سال 2018 هستند، یعنی زمانی که هنوز ممنوعیت واردات خودرو در ایران وجود نداشت. البته عمده خودروهای موجود، خودروهای دست‌دوم و کم‌کارکرد هستند، ولی حتی خودروهای نو یا بسیار کم‌کارکرد نیز در بازار هستند که صفرشویی و در نمایشگاه‌ها عرضه می‌شوند. حتی خودروهایی هم هستند که به اصطلاح «اسپرت» شده‌اند و چون کم‌کارکرد محسوب می‌شوند، چندان افت قیمت نداشته‌اند. اما موضوع این است خودرو صفر کره‌ای، ژاپنی یا آلمانی اکنون به معنای واقعی در بازار وجود ندارد و فقط برخی خودروهای چینی به‌دلیل ارتباط اقتصادی ایران و چین در بازار موجود هستند.» او ادامه داد: «به هر حال اگر بحث واردات خودرو به کشور هم دوباره مطرح شود، به احتمال بسیار زیاد خودروهای چینی بازار را قبضه خواهند کرد.»
